Genç Kızlarda Düzensiz Adet Görme, Disfonksiyonel Uterin Kanama
Tanım ve Sıklık
Organik bir nedene (örneğin miyom, rahim içinde polip vs) bağlı olmayan, normal dışı uterus kanamalarına disfonksiyonel uterin kanama (DUK) adı verilir. Kadının yaşamı boyunca görülme sıklığı % 20’dir. Bu olguların %20si adolesan (ergenlik) dönemde %30’u röproduktif dönemde (üreme çağında), %50si ise perimenopozal dönemde (menopoza çeyrek kala) görülür. Disfonksiyonel uterin kanamaların %90 anovulatuardır, yani yumurtlama olmadığı görülür.
Genç Kızlarda Neden Adet Düzensizliği Görülür? Temel Fizyopatoloji
Yukarıda disfonksiyonel uterin kanama kısaca (DUK) dediğimiz durum aslında hormonal düzensizlik nedeniyle ortaya çıkan ve rahimden kaynaklanan kanamaları anlatmak için kullanılır. Kadının yaşam döngüsünde üreme çağının başlangıcında ve sonunda, adetler başlarken ve biterken, bu tip düzensiz kanamalar ortaya çıkar.
Genç kızlarda adetlerin düzensiz olmasının nedeni, genç kızın üreme çağı boyunca devam edecek adet döngüsü için şart olan beyin ve yumurtalıklar arasındaki ilişkinin ancak kurulabiliyor olmasıdır. Genç kız fizyolojik gelişiminin üst noktasına geldiğinde adet görür. Adet görebilmesi için hipotalamusdan Gonadotropin Salgılatıcı Hormonun (GnRH) pulsatil biçimde salgılanması, GnRH’a cevap olarak hipofizden FSH ve LH hormonlarının salgılanması ve ardından buna yumurtalıkların cevap vermesi gerekir. Overlerde (yumurtalıklarda) FSH’ya cevap olarak ovum (yumurta) gelişmeye başladığında östrojen salgılanır. Takiben ovulasyon (yumurtlama) gerçekleşir. Ovulasyon sonrası oluşan ve bizim corpus luteum dediğimiz yapı progesteron salgılamaya başlar ve östrojen/progesteron arasındaki denge sonrasında rahim içi doku olan endometrium bu iki hormonun etkisi ile döküler. Böylece kızınız adet görür. Burada çok kabaca anlattığım bu “hormonal dans” mükemmel bir uyum içinde her ay tekrarlanır 🙂 . Ama her şeyde olduğu gibi böylesi bir senkronizasyonun gerçekleşmeside biraz olaylı olur. Beyindeki üst merkezlerden salgılanan GnRH/FSH/LH ile yumurtalıkların uyumu için geçen süre zarfında yumurtlama olmaksızın sadece östrojenin etkisi ile endometrium dokusu dökülür. Ovulasyon (yumurtlama) olmadığı için progesteron hormonu ve onun rahim içi dokuyu stabil edici etkisi yoktur. Bu durum östrojenin görece aşırı fazla olmasına ve düzensiz adet kanamasına neden olur. Altta disfonksiyonel uterin kanamaların genel mekanizmasını görüyorsunuz.
Tedavi Nasıl Yapılır ?
Hastaların tedavisinde yönetim hemoglobin düzeyine yani kan değerlerine göre şekillenir. Hastanın hemoglobini 11 gr./dlt üzerinde ama düzensiz kanamaları varsa aile ve hasta ile konuşulur. Bunun geçici bir periyod olduğu vurgulanır. Hemoglobin düzeyi 9-11 gr./dlt. arasında ise 3 ay boyunca orak kontraseptif (doğum kontrol hapı) verilerek hasta izlenebilir. Ancak ilaç kesiminde sonra tekrar kanamalar şiddetini arttırarak devam ederse mutlaka hematoloji konsültasyonu yapılmalıdır.
Alttaki linke tıklayarak Prof. Dr. Süleyman Engin Akhan’ın ADSAD sempozyumunda konu ile ilgili yaptığı konuşmanın slaytlarını bulabilirsiniz: Genç Kızlarda Düzensiz Kanama (DUK)
[clear]
Hastaların çok önemli kısmında hmg düzeyi normaldir ve özellikle aile düzensiz kanamadan dolayı aşırı telaşlıdır. Amaç yukarıda detaylarını verdiğim uyum sürecinin devamını sağlamak olduğu için ilk seçenek ASLA İLAÇ OLMAMALIDIR. DOĞUM KONTROL HAPI VE BENZERLERİNE SADECE KAN DEĞERLERİ DÜŞÜK HASTALARDA BAŞVURULMALIDIR. ŞAYET DÜZENSİZ KANAMALAR GENÇ KIZIN PSİKOLOJİSİNİ BOZUYORSA VE ÖRNEĞİN SINAV GİBİ ÖNEMLİ BİR DURUM VARSA YİNE KISA SÜRELİ BU İLAÇLAR KULLANILABİLİR.
[clear]
Problem olan sıklıkla preşok tablosu ile jinekologlara başvuran olgulardır. Sıklıkla Amerika kaynaklı literatürde bu olguların tedavisi için parenteral kullanılabilen konjuge östrojen önerilse de ülkemizde bulunmamaktadır. Hasta mutlaka hastaneye yatırılır. Damar yolu açılır, idrar çıkışı takip edilir. Pediatrik hematoloji konsültasyonu istenir ve ilgili tetkiklere başlanır. Bu hastaların yönetiminde biz kliniğimizde kanama şiddetine göre 6×1 veya 8×1 oral kontraseptif (OKS) kullanıyoruz (OKS, düşük doz içermemeli. 30 mgr. etinil östradiol içermeli). Kanama durduktan sonra, 24 saatte bir sırasıyla doz 6×1, 4×1, 3×1, 2×1 ve 1×1 ‘e düşürülür. Toplam 21 gün olacak şekilde 1×1 OKS’e devam edilir. 21. gün tedavi kesilir ve çekilme kanamasını takiben 7.gün OKS’e tekrar başlanır. 3 ay, 7 gün aralar ile OKS tedaviye devam edilir. 3 ay sonra tedavi kesilerek hasta izlenebilir veya OKS ile tedaviye 3 ay daha devam edilebilir.
Düzensiz adet kanaması ile başvuran ergende mutlaka gebelik ve olası komplikasyonları dışlanmalıdır. Hasta geldiğinde yapılacak testler sırasıyla: Gebelik testi, tam kan sayımı – trombosit düzeyi, fibrinojen, protrombin zamanı, parsiyel tromboplastin zamanı, kanama zamanı, periferik yayma ve kesinlikle çocuk hematoloji konsültasyonudur. Hematoloji konsültasyonunun (kan hastalıkları uzmanının konsültasyonu) en önemli sebebi şiddetli DUK ile başvuran olgularda %3 – %20 arasında doğuştan kan hastalığı saptanmış olmasıdır. Bizim kendi serimizde bu oran %22’dir.
