Ektopik Gebelik (=Dış Gebelik) Nedir? Tanısı Nasıl Konulur?

Dış Gebelik Hangi Organlarda Görülür?

Gebelik ürününün, blastosist aşamasına gelmiş embriyonun, rahim içinde endometrium dokusu dışında farklı bir yere yerleşmesine, implante olmasına “ektopik gebelik ” (=Dış Gebelik) denir. Her 100 gebelikten biri dış gebelikdir. Ektopik gebelikten ölüm riski normal vaginal doğumun 10 katıdır ve ektopik gebelik hala anne hayatını tehdit eden en önemli etkenlerin başında gelir. Ancak son 20 yıl içinde tanı ve tedavi alanında yaşanan gelişmelere paralel olarak ektopik gebelikten ölüm oranı beş kat azaldı. Rezolüsyonu artan ultrason cihazlarının kullanılması ve artık çok düşük titrelerdeki b-hCG seviyelerini gösterebilen testlerin ortaya çıkması tanının erken konulmasını sağlamakta, laparoskopik cerrahinin rutin kullanıma girmesi ise ektopik gebelik tedavisinde daha konservatif bir cerrahiyi uygulanabilir hale getirdi.

 

Dış Gebeliğin Belirtileri Nelerdir?

Speroff dış gebeliğin oldukça büyük bir taklitçi olduğunu söyler. Gerçekten de pek çok hastalığı taklit edebilir. Klinik açıdan belirtileri bir çok hastalığa benzer. Klasik üçlüsü: 1. Adet gecikmesi 2.Düzensiz kanama 3. Karında ağrıdır. Görüldüğü gibi her 3 belirtide pek çok hastalıkla karışır. Diğer taraftan yanlış bir yere yerleşmiş olsa da, ortada bir gebelik söz konusudur ve kadında tüm gebelik belirtileri görülebilir.

 

Hangi Kadınlarda Dış Gebelik Gelişme Riski Daha Fazladır?

1. Kadının daha önce tüplerinden ameliyat olması. Geçirilmiş tubal cerrahi dış gebelik riskini 20 kat arttırır.
2. Daha önce geçirilmiş dış gebelik öyküsü. Riski 10 kat arttırır.
3. Daha önce tüpler ve yumurtalıklarda iltihaplanma olması ve tedavi görülmüş olması. 4 kat arttırır.
4. Tüp bebek ve/veya mikroenjeksiyon yöntemi uygulanmış olması 4 kat arttırır. Bunun nedeni doğal olmayan bir şekilde embriyonun rahime verilmesidir. Bu sırada embriyonun rahim dışına yerlerşme riski artmaktadır. 3 kat arttırır.,
5. Sigara, 2.5 kat arttırır.
6. Kadının ilişki sonrası vaginal duş alma alışkanlığı olması 2.5 kat arttırır.

•  Spiraller dış gebelik riskini arttırdıkları iddiası ile sürekli suçlanmış olmalarına rağmen son yıllardaki veriler bunun doğru olmadığını göstermektedir. Ancak spiralin doğru ve iltihaba neden olmayacak şekilde steril ortamda takılmış olması şarttır. Hormonlu spiral dış gebelik riskini kesinlikle azaltır. Aynı zamanda rahimde ve yumurtalıklarda iltihaplanmayı da engeller.
• Tüpler bağlandıktan sonra oluşan gebeliklerin 1/3’ü dış gebeliktir. Tüpler bağlandıktan sonra dış gebelik gelişecekse bu en erken cerrahiden 2 yıl sonra oluşur.

 

Dış Gebelik En Sık Nereye Yerleşir?

Dış gebelik en sık tüplere ve tüplerinde “ampulla” adı verilen orta kısmına yerleşir. Olguların %80’inde ektopik gebelik bu bölgede yerleşimlidir. Aşağıda opere etiğim 23 yaşındaki bir olguda tubanın ampulla kısmına yerleşmiş dış gebeliğin iki farklı fotoğrafını görüyorsunuz. (E.G.=Ektopik Gebelik, Y=yumurtalık, R=Rahim, T=tüpler)

 

 

Bunun dışında yine tüpün farklı anatomik kısımlarına yerleştiği gibi nadiren karın içine (abdominal gebelik) %0.1, yumurtalıklara (ovarian gebelik) %0.5 ve rahim ağzına (servikal gebelik) %0.4 oranlarında yerleşebilir. Bu son 3 yerleşim yeri oldukça tehlikelidir. Özellikle abdominal gebelik anormal kanamaya sebep olabileceği, servikal gebelik ise rahimin kaybedilmesine ve anormal şiddetli kanamaya neden olabileceği için çok tehlikelidirler. Aşağıda tanısı koyduğum, tedavi ettiğim ardından doğal olarak gebe kalıp doğum yapan hastama ait ultrasonografi kaydını görüyorsunuz.

 

Dış Gebelik Tanısı Nasıl Konulur?

Önce hastanın dış gebeliğin farklı nedenlerle doğru yerde yerleşememiş bir gebelik olduğu, bu gebelikte de hormonal aktivite vardır ve hasta gebeliğe ait belirtileri yaşayabilir (Ör: adet gecikmesi, bulantı kusma v.s.) Bazı hastalarımız gebelik testinin dış gebelikte pozitif çıkmayacağını ifade ederler. Bu görüş tümüyle yanlıştır.

 

Tanı koyulması bazı durumlarda son derece güçtür:

Hasta ultrasonografinin erken dönemde tanı gücünün son derece düşük olduğunu bilmelidir. ß-hCG hormonu embriyo tüplerde oluştuktan ve rahime gömülmek üzere harekete geçtiği 3. günden itibaren salgılanmaya başlar. Zaten gebelik testide temelde ß-hCG düzeyini ölçer. Piyasada hazır satılan testler sıklıkla 150-180 UI düzeyinde ß-hCG’yi saptar. İdeal olanı kanda ß-hCG düzeyini değerlendirmektir. Sorun ß-hCG düzeyi 1000 UI’ ı geçtiğinde ancak rahim içinde gebelik kesesi Vaginal USG ile görülür. Abdominal yan karından yapılan USG’de ise hormon düzeyi en az 1600 UI olmalıdır. Dolayısıyla vaginal kanama ile gelen ve ß-hCG düzeyi örneğin 450 UI olan hastada normal bir gebelikmi var, hasta düşükmü yapıyor yoksa dış gebelik mi söz konusu ultrason ile kolayca anlaşılamaz. Bu nedenle sıklıkla hastaya yatış önerilir. Hastanın kanda ß-hCG düzeyleri ölçülür. Hasta için oldukça sıkıcı bir dönemdir. Doktor mutlaka hastaya bilgi vermelidir.

Tanıda ß-hCG düzeyleri: Normal gebeliklerde ß-hCG düzeyleri 48 saat sonunda ilk ölçümün en az %66’sı ve fazlası artar! Örneğin 100 UI ise 48 saat sonra en az 166 IU ve üzeri olmalıdır değer. Şayet bu değerler tutturulamaz ise istenen bir gebelik ise hastaya 48 saat aralarla ß-hCG ölçümü yapılır ve artışa göre karar verilir. Gebelik istenmiyorsa bu durumda hastaya revizyon küretaj yapılır ve alınan dokuda plasental “villus” aranır. Şayet yoksa ektopik gebelik (=dış gebelik) tanısı düşük ß-hCG düzeyleri ile konulur.

Tanıda TVUSG (Vaginal Ultrasonografi): Vaginal USG ile rahim içinde gebelik kesesi  ß-hCG düzeyi 1000 UI‘ ı geçtiğinde görülür. Abdominal yani karından yapılan USG’de ise hormon düzeyi en az 1600 UI olmalıdır. Son adet tarihinden bu yana en az 38 gün geçtiyse ve TVUSG’de hala kese yoksa ektopik gebelikten kesin şüphelenilmelidir.

Tanıda ideal olan (hasta gebeliği istiyorsa); TVUSG ve ß-hCG düzeylerini beraberce kullanarak sonuca gidilmesi gerekir.

20 Temmuz 2012 tarihinde Süleyman Engin Akhan tarafından yayınlanmış ve 07 Ocak 2023 tarihinde de son güncelleme yapılmıştır.